|
CIENCIAS PARA O MUNDO CONTEMPORÁNEO
(MATERIAL COMPLEMENTARIO para o
curso 2011-12) Participación do alumnado no programa da universidade de Stanford sobre un calculador da pegada de carbono http://footprint.stanford.edu/ (descarga o documento aquí) Blogue dos/as alumn@s de Ciencias do Mundo Contemporáneo do IES de Sar nos cursos 80-09, 09-10 e 11-12 (click aquí) Durante os cursos citados o texto de base para esta materia é o da editorial SM, de Emilio Pedrinaci e cols. (2008). Tamén se incluirán cuestións dos textos para esta materia doutras editorias, como por exemplo, de Pearson-Alhambra, Edicións Xerais, Oxford e Santillana. Esta nova asignatura nace baixo a clave seguinte: " Os cidadáns do século XXI, integrantes da denominada sociedade do coñecemento teñen o dereito e o deber de posuír unha formación científica que lles permita actuar como cidadáns autónomos, críticos e responsables. Para isto é preciso por ao alcance de todos os cidadáns esa cultura científica imprescindible e procurar elementos comúns no saber que todos deberiamos compartir..." ("Las ciencias para el mundo contemporáneo, asignatura común del bachillerato" paxs. 80-86, de Martín-Díaz e cols., Editorial Alambique,2008). Esta materia vaise centrar nos grandes problemas que unen ao seu interese científico un interese social, máis que en contidos estrictamente científicos complexos. A metodoloxía basearase na procura de información para analizala e obter conclusións e construír unha opinión informada. Hoxe en día parece estar claro que non só son a Matemática e a Lingua son ciencias instrumentais, senon que os propios procedementos necesarios para xerar, validar e modificar os principios, leis e teorías constitúen materias instrumentais imprescindibles para as capacidades e competencias que desenvolve a actividade científica ("¿Tiene sentido una materia como las ciencias para el mundo contemporáneo?", de Emilio Pedrinaci, en revista da AEPECT, vol16-1, páxis. 12-16, 2008). Entre as capacidades que desenvolve a actividade científica e que poden servir tamén para outras situacións de tipo social e laboral destacan as seguintes: - Analizar unha situación e identificar algúns problemas susceptibles de ser investigados ou tratados. - Procurar información, datos, conceptos ou ideas que axuden a trata a cuestión planteada. - Conxeturar posibles respostas e ver formas de contrastalas. - Acadar conclusións fundadas e ser capaz de comunicalas de maneira argumentada. Unha viaxe ao interior da materia: http://www.nanoreisen.de/ ðTema
Preliminar.- Que é a ciencia? O método científico. Ciencia, texnoloxía e
sociedade. (descargar o arquivo). Enlaces
complementarios: - Científicos tramposos: http://www.elpais.com/articulo/futuro/Cientificos/tramposos/elpepufut/20080702elpepifut_1/Tes
- Que é a ciencia (polo filósofo Gustavo Bueno): http://www.filosofia.org/aut/gbm/1995qc.htm
- http://w3.cnice.mec.es/recursos/rec-psb.htm ðTema 1.- O
noso lugar no universo. Cuestións (descargar o
arquivo galego/descargar
el archivo castellano) Enlaces
complementarios: - As órbitas dos planetas: http://www.astromia.com/astronomia/orbitas.htm
- Los aminoácidos biológicos son todos levógiros
(homoquiralidad) y los azúcares, dextrógiros: http://www.astrosafor.net/Huygens/2001/H28/H28David.htm - O ADN e a orixe da vida:
http://www.discovery.org/scripts/viewDB/filesDB-download.php?command=download&id=661 - IMAXES DO SISTEMA SOLAR: www.solarviews.com - ASTRONOMÍA EDUCATIVA: www.astromia.com/ http://www.hobbyspace.com/ www.todoelsistemasolar.com - UNIÓN ASTRONÓMICA INTERNACIONAL: www.iau.org/ -
OBSERVATORIOS ASTRONÓMICOS DE ESPAÑA: www.telescopios.org/ - PÁXINA DA NASA EN ESPAÑOL: http://www.lanasa.net/
- Fórmula de Kdrake para
calcular el número probable de civilizaciones extraterrestres: http://es.wikipedia.org/wiki/Ecuaci%C3%B3n_de_Drake
- Datos dos
planetas do Sistema Solar, leis de Kepler e lei de Titius-Bode (no texto “El universo en
tus manos”). ðTema 2.- Que nos fixo especificamente humanos? Cuestións (arquivo sen repostas) (arquivo con repostas en galego)
(Cuestionario
sobre a teoría da evolución) -
Arsuaga, J. L.: La
especie elegida, Edit. Temas de hoy. - Baur, M, e
Ziegler, G.: La aventura del hombre, Edit. Maeva -
http://www.neanderthalis.blogspot.com/ - http://www.paleofreak.blogalia.com - http://www.mundofree.com/origenes -
XACEMENTO DE ATAPUERCA: www.atapuerca.com www.atapuerca.tv
- FUNDACIÓN ATAPUERCA: www.atapuerca.org - XACEMENTOS ARQUEOLÓXICOS EN
ASTURIAS: Yacimientos
Arqueologicos ðTema 3.-
As pragas do século XXI. Cuestións (descargar o arquivo
galego) (arquivo con repostas) - ORTÍN, J. (Coord.) (2007): A gripe aviar ¿una nueva amenaza pandémica?. CSIC. Madrid.
Dispoñible en: www.csic.es/coleccionDivulgacion.do - Investigación y Ciencia.
Xaneiro 2008. “La importancia de la vitamina D” - SÓ CIENCIA: www.solociencia.com/biologia/microbiologia-microorganismos-enfermedades.htm - REVISTA DO SUR: www.redtercermundo.org.uy/revista_del_sur/texto_completo.php?id=1289 ðTema 4.-
Vivir máis, vivir mellor (descargar o arquivo galego)
(arquivo con repostas) - Confederación Estatal de
Consumidores e Usuarios: Estudo sobre hábitos alimentarios saudables para nenos e mozos, dieta mediterránea, manipulación e
hixiene de alimentos, 2005. Dispoñible en www.cecu.es/campanas/alimentacion/informehabitos.pdf. - Merck, Sharp & Dohme: Enfermidades cardiovasculares. información básica. Dispoñible en <http://www.msd.es/publicaciones/mmerck_hogar/seccion_03/seccion_03_026.html>. - Rose, G.: La estrategia de la medicina preventiva, Barcelona, Masson, 1994. - Centro Nacional de Epidemioloxía. Servizo
de Epidemioloxía de Enfermidades Cardiovasculares. Accesible en http://www.isciii.es/htdocs/centros/epidemiologia/epi_cardiovasculares.jsp - Grupo de traballo
de prevención cardiovascular: Guía de
prevención cardiovascular en atención primaria, Barcelona, SemFYC, 2003.
Accesible en <http://www.papps.org/publicaciones/cardio.pdf> - Guía
xuvenil de promoción de hábitos saudables. Dispoñible en <http://guiajuvenil.com/anorexia/los-educadores-y-la-prevencion-de-la-anorexia.html>
ðTema 5.-
Dos transplantes ás células nai (descargar
o arquivo) - Revista National Geographic, xullo 2005. - Marfany, Gemma, Egozcue, Joseph, e Camps, Victoria: Clonación terapéutica: perspectivas científicas, legales y éticas,
Editorial Fundación Grifols. - Documental No ventre materno
(National Geographic, 2007), emitido por Cuatro, decembro de 2007. - ORGANIZACIÓN
NACIONAL DE TRANSPLANTES: www.ont.es. - Yáñez Pareja, Enrique: Clonación:
aspectos científicos, Departamento de Microbioloxía e Instituto de Biotecnoloxía
da Universidade de Granada. Dispoñible en: http://www.ugr.es/~eianez/Biotecnologia/Clonacion.html#_Toc481419971.
- “Trasplante de órganos. Genotransplante”, en Medicina XXI (revista médica en internet). Dispoñible en: www.medicina21.com/doc.php?apartat=Dossier&id=3. - BANCO ANDALUZ
DE CÉLULAS NAI: www.juntadeandalucia.es/bancoandaluzdecelulasmadre/?bp=18&lg=1. - Sociedade Internacional de Bioética (SIBI): www.sibi.org. ðTema
6.- A revolución xenética (descargar o arquivo) - Revista National Geographic, maio
2002. - Houdergine, Louis-Marie: Los transgénicos, verdades y mentiras sobre los organismos genéticamente modificados, Ed. Salvat Contemporánea. - Hubbard, Ruth, e Wald, Elijah: El mito del gen (informaciones básicas
sobre los avances en genética y sus usos), Ed. Alianza. - Descrición de enfermidades xenéticas e posibilidades terapéuticas: <http://www.fundacionfibrosisquistica.org/fq.htm>. - O ADN, estrutura e
descubrimento: <http://www.upf.edu/materials/fhuma/revolucio/principal/adn/marderadn.htm>. - Usos industriais e enerxéticos da
biotecnoloxía: <http://www.madrimasd.org/cienciaysociedad/resenas/ensayos/resena.asp?id=225>. - Explicacións sobre os organismos transxénicos: <http://www.salud.bioetica.org/teragenicas.htm>. - Implicacións éticas, económicas
e legais do uso de transxénicos: <http://cuadernos.bioetica.org/>. <http://www.portaley.com/biotecnologia/bio2.shtml> ð
Cuestionario de clase para os temas 5 e 6 (descargar
o arquivo) ðTema 7.- O
cambio climático xa está aquí (descargar
o arquivo) - Duarte, C. (coord.): Cambio global. Impacto de la actividad humana
sobre el sistema Tierra, CSIC, Madrid, 2006. Dispoñible en <www.csic.es/coleccionDivulgacion.do>. - INTERGOVERNMENTAL PANEL ON CLIMATE CHANGE (IPCC) (2007): <http://ipcc-wg1.ucar.edu/wg1/wg1_home.html>. Cambio Climático 2007: Base de Ciencia Física Cambio Climático 2007: Impacto,
Adaptación e Vulnerabilidade. Cambio Climático 2007: Mitigación
do Cambio Climático. - NACIÓNS UNIDAS (2004):
Información sobre o cambio climático. Convención Marco de Nacións Unidas
sobre o Cambio Climático. Dispoñible en <http://unfccc.int/2860.php>. - AXENCIA EUROPEA DE MEDIO
AMBIENTE: <http://local.es.eea.europa.eu/>. - COMISIÓN EUROPEA PARA O
MEDIO AMBIENTE: <http://ec.europa.eu/environment/climat/campaign/index_es.htm>. - EARTH OBSERVATORY NASA: <http://earthobservatory.nasa.gov/Study/Paleoclimatology_IceCores/>. - ECOLOXISTAS EN ACCIÓN:
<www.ecologistasenaccion.org/spip.php?rubrique145>. - GREENPEACE: <http://www.greenpeace.net/climate.htm>. ðTema 8.-
Son naturais as catástrofes? (descargar o arquivo) - Vídeo: Pompeia. O último día. O maior desastre natural do mundo antigo, BBC, National Geographic. - Cine: O día de mañá. Dirección: Roland Emmerich. País: Estados Unidos. Ano: 2004. Mapas sísmicos: - www.ign.es/ign/es/IGN/SisMapasSismicos.jps - Orsi, Adriana: “Desprazados ambientais”, en www.revistafuturos.info/raw_text/raw_futuro20/desplazados_mundo.pdf . - www.angelfire.com/nt/DesastresNaturais/. - INSTITUTO NACIONAL DE METEOROLOXÍA: http://aemet.es. - NACIÓNS UNIDAS: www.un.org/spanish/asuntos. NATIONAL
GEOGRAPHIC: www.nationalgeographic/forcesofnature. ECOLOXISTAS EN ACCIÓN: www.ecologistasenaccion.org/TV. GREENPEACE: http://www.greenpeace.org/españa/greenpaeace. ð Temas 9, 10, 11, 12 e 13 sen respostas. (descargar o arquivo) ð Temas 9, 10, 11, 12 e 13 con respostas. (descargar o arquivo) ð Esquema
dos traballos sobre os temas 8-9-10-11-12-13. (descargar
o arquivo) ð Test dos temas 9, 10, 11, 12 e 13. (descargar o arquivo) ð Trivial dos temas 9, 10, 11, 12 e 13 primeira parte. (descargar o arquivo)
ð
Trivial dos
temas 9, 10, 11, 12 e 13 segunda
parte. (descargar o arquivo) ðTema
9.- A enerxía e o problema enerxético - “Enerxías Renovables para todos”. Colección elaborada
por Haya Comunicación, editora da revista Energías
Renovables. Dispoñible en: <www.energias-renovables.com>. - Plan de Fomento da Enerxías Renovables (PFER)
1999–2010, Ministerio de Industria e Enerxía e IDAE, 1999. - Plan de Enerxías Renovables en España (PER)
2005–2010, Ministerio de Industria, Turismo e Comercio e IDAE, 2005. - Estratexia de Aforro e Eficiencia Enerxética en
España (E4) 20004–2012. Plan de Acción 2005–2007. Ministerio de Industria,
Turismo e Comercia e IDAE. 2005. - Instituto para a Diversificación e Aforro da
Enerxía (IDAE): <www.idae.es>. - Asociación Española de Operadores de Produtos Petrolíferos:
<http://www.aop.es/>.
Outros
recursos na REDE: - Centro Nacional de Enerxías Renovables: <www.cener.com>. - Centro para o Desenvolvemento Tecnolóxico
Industrial: <www.cdti.es>. - Centro de Investigacións Enerxéticas,
Ambientais e Tecnolóxicas (CIEMAT): <www.ciemat.es>. - Instituto de Enerxía Solar: <www.ies.upm.es>. - Compañías eléctricas: <www.iberdrola.es>; <www.unionfenosa.es>. - Asociación de Produtores de Enerxías
Renovables: <www.appa.es>. - Rede Eléctrica Española: <www.ree.es/index_educacion.html>. - Consello de Seguridade Nuclear: <www.csn.es>. - Central Nuclear Trillo I: <www.cntrillo.es>. ðTema 10.-
Hai auga para todos? - Worldwatch Institute: La situación del mundo 2008, Editorial Icaria. WF/ADENA: Planeta vivo 2004. Dispoñible en: www.fudena.org.ve/tema 20.htm - Política da auga: Balance. Programa Auga.
Dispoñible en: <www/mma.es/>. - O estado da auga en Europa. 1/2003. -
O medio natural en Europa. Cuarta avaliación. 10 de
outubro de 2007. Dispoñibles en castelán en: <http://local.es.eea.europa.eu/Brienfing>. - A auga en Europa: Unha avaliación baseada en
informes. Xuño 2003. Dispoñible en: <http://local.es.eea.europa.eu/informes>.
Outros recursos na REDE: - INSTITUTO INTERNACIONAL PARA O MANEXO DA AUGA: <http://www.iwmi.cgiar.org/>. - INSTITUTO XEOLÓGICO E MINEIRO: <http://igme.es>. - NACIÓNS UNIDAS: <http://un.org/spanish>. - MINISTERIO DE MEDIO
AMBIENTE E MEDIO RURAL E MARIÑO: <http://www.mma.es/portal/secciones/acm/>. - ECOLOXISTAS EN ACCIÓN:
<www.ecologistasenaccion.org>. - GREENPEACE: <http://www.greenpeace.org/espana>. - PROGRAMA DE NACIÓNS UNIDAS PARA O
DESENVOLVEMENTO: <http://www.undp.org/spanish/mdg/>. ðTema 11.-
Cara un desenvolvemento sustentable |
|
- Worldwatch Institute: A situación do mundo 2008, Icaria editorial. Dispoñible en:
<http://www.worldwatch.org/>. - WWF/ADENA: Planeta vivo 2004.
EEA Briefing -
Deter a perda de biodiversidade en Europa. 1/2004. -
A degradación continua nos litorais europeos ameaza o nivel
de vida dos cidadáns. 3/2006. -
A expansión urbana descontrolada en Europa. 4/2006. -
O medio natural en Europa. Cuarta avaliación. 10 de
outubro de 2007. Dispoñible en castelán en: <http://local.es.eea.europa.eu/Brienfing>. - “Cos pés na Terra. A degradación do solo e o
desenvolvemento sustentable”, En Problemas
ambientales, n.º 16. Dispoñible en: <http://local.es.eea.europa.eu/informes>. Outros recursos na REDE: - <http://jlbarba.com/energia/sostenibilidad> - <http://oie/decada/accion> - CONVENCIÓN SOBRE A BIODIVERSIDADE: <www.biodiv.org>. - PROGRAMA DE NACIÓNS UNIDAS PARA O MEDIO
NATURAL: <www.pnuma.org>. - NACIÓNS UNIDAS: <http://www.un.org/spanish/Publicaciones/desarrollo
sostenible>. - OBSERVATORIO DAS SUSTENTABILIDADE EN ESPAÑA.
UNIVERSIDADE DE ALCALÁ DE HENARES: <http://sostenibilidad-es.org>. - ECOLOXISTAS EN ACCIÓN:
<www.ecologistasenaccion.org>. - GREENPEACE: <http://www.greenpeace.org/espana>. ðTema
12.- Materiais: uso e consumo - Material audiovisual: Materiais á carta. Propiedades
dos materiais, Ediciones SM. Recursos na REDE: - Os materiais metálicos: <www.librosvivos.net>. - Instituto para a Diversificación e Aforro da Enerxía (IDAE): <www.idae.es>. - Centro para o Desenvolvemento Tecnolóxico
Industrial: <www.cdti.es>. - Centro de Investigacións Enerxéticas,
Ambientais e Tecnolóxicas (CIEMAT): <www.ciemat.es>. - Metais: propiedades químicas e toxicidade: <www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo2/63.pdf>. - Fundación
Inasmet-Tecnalia: corporación tecnolóxica: <www.inasmet.es>. - Centro Tecnolóxico do Aceiro e
Materiais Metálicos e Centro
Tecnolóxico de Materiais Non Metálicos: <www.itma.es>. - Centro Español de
Plásticos: <www.cep-inform.es>. ðTema
13.- Novas necesidade, novos materiais - FUNDACIÓN ESPAÑOLA PARA A CIENCIA E A TECNOLOXÍA: <www.fecyt.es>. - CENTRO PARA O DESENVOLVEMENTO TECNOLÓXICO INDUSTRIAL: <www.cdti.es>. - CENTRO DE INVESTIGACIÓNS ENERXÉTICAS, AMBIENTAIS E TECNOLÓXICAS: <www.ciemat.es>. - CONSELLO SUPERIOR DE INVESTIGACIÓNS CIENTÍFICAS: <www.csic.es>. Nesta páxina atopamos os
centros e institutos que traballan en España no campo de investigación de
novos materiais, como por exemplo o Instituto de Cerámica e Vidro, os
diferentes Institutos de Ciencia de Materiais, Centro de investigación en
nanoloxía e nanotecnoloxía, Instituto de Ciencia e Tecnoloxía de Polímeros,
Centro Nacional de Investigacións Metalúrxicas etc. - CENTRO DE ESTUDOS E
EXPERIMENTACIÓN DE OBRAS PÚBLICAS (CEDEX). Laboratorio Central de Estruturas
e Materiais: <http://www.cedex.es/castellano/materiais/presentacion.html>. - LABORATORIO DE CONSTRUCIÓN CEMAT (Centro de Ensaio de Materiais e
Asistencia Técnica): <www.cematsa.com>. |